Sukuwa'itpa Maaka chaa Wajira

Soou Uuchii

Wajirraka shiia tü mmakat palaajatüka so'ü Ameerika Uuchimüin, piamasü mma kalüko shiia: Wuinpejee Sunain (Kolompia) siía Wopumüin sunain (Wenesueela); Mussia Sunulïa majaasü: Chaa Wajiira Kolomwia (Wopumuïn) jee Wajiira yaa Wenesueela (Wuinpejee).

Supüshuayaá mmakat Wajiira antusu sunain 25.000 Km² Chejeesu sunainje bahia chaa Manaure, ein tü Palaaka karibe, emüin tü Kalawoso, chaa Sgolfoin Wennesuela. Shiia Kolomwia apasükaa miousuka sa'atta Wajiira ein tü Oumainpa'a Wajiira, siía Wenesueela apasükaa jouchon sa'atta Wajiira ein tü Oumainpa'a Suuria. Ei'paa sukaliain chaa juyaa alätüsuka sikülo XIX Wennesueela ashuttusu so'ü Kolomwia sunainje Wajirraka, akanajusu musiia Kolomwia chaa juyaaka 1881 mioüka sa'atta tü Wajiiraka, legalss sutuma ein tü juyaaka 1941.

Tüirüa shiia süpalaashe Wajiiraka

1. Punta Kastillete
2. Punta Kaliina'chon
3. Punta Espataa
4. Bahía Ketnot'chon
5. Cabo Chiwakoa
6. Bahía Ketnotsü
7. Jepira (Cabo de la Vela)
8. Waiia Potete
9. Waiia Wajiirao
10. Insunaata Kalawoso

Uuchikalirua Chaa Wajiira

1. Uuchipüirua Maküiraa (Serranía de Macuira)
2. Uuchipüirua Periija (Serranía de Perija)
3. Uuchipüirua Walitpanaa (Serranía de Cojoro)
4. Uuchi Epitsü (Cerro la Teta)
5. Mmakatpüle Torooa (Medanos de Toroa)

Juyaakei

Sutuma pejechon sunain Palaaka, kaáulias joktaika. Eeshatasü emirawa sutuma katchen wuinka chejee Sugolfoin Wenesueela siia "Antillas del Centurion" Süintiruin jimeeká pejechon sunainn palaaka. Chaa Ipunaaje so'ü Úuchikalirua Eeitusü juyakaa sutuma Sirrumaka antusuka sutuma joktaika, shawaa'tusü so'ü úuchikalïrua chaa pueulo Nasaree.. Su'uyasse juyaaka shiaa 3.000 mm sunainn juyapüle. Passanain sunainn mmakat chaa Wajiira, akumuläjasu chií úuchika Makuira káa'appúchonsü sunainn 900 m ipunamüin, sutuma mioushanain tü úuchika sá'apain sirumashe juyaaka, kumujaa musiía tü wuitushika chaa ipuna. Shiitapa Juyaakei, pirrajasu tü maaká sutuma wanawan shiaa.

Sunainjulee Mmakat

Maimaa sukuwaitpaa tü mmakat chaa Wajiira, eesü Palaa, eesü suwatayá wuin, eesü Jaweii, eesü Úuchi, eesü wanawain maaká.. Tü Wayuukalïrua saiimajashatass tü jaweiika kaa jemetüin supüla assa! Anaas mmakat supüla arülejaa anneerü, kaa'ulaa, Cochinaa, pülikaa, pa'á, a'maá, kalinaa… Chaaya Wajiira eesü washirraka

Apaaka Sunainje Mma

Chaa Wajiira ein Kolomwia siía Wennesueela, epuusu Wayuu kepiain sumaiwajashatasu.. Tü Wayuukalirúa nnojotsu müinka'sainn tü kussinayuko yaa Ameerika Úuchimüin, kajattü anüyulia sukuwaitpaaka Wayuu kaatoüyulia suulia sajapü alijunairua..

Ayatusu Sukuwaitpaa Wayuu joolü sikülo XXI, taairú alijunajain suupúna Wayuu tü nukuwaitpaa ayatusu nüleeru.. Eyuliian tü yonnaka, ayuuja jiipü, Achekaja maünaaka,Wayuunaikika,Majayut siia maimaa kassa…

Wajirraka mma washiirapalasu kajatü ein Carwon, jimee, kakunna, arulëja murüt, siia eke ein soou Wajiira

Oumainpa'a Wajiira:

Jalaapünasü shiia: Kolomwia & Suuria-Wennesueela

Jalaapünasü ein Mmakat:

Mmakát: Ameerika Uuchimüin Paala: Paala Kariwe (Mar Caribe)

Sumioüshe mmakát: 25.000 Km²

Sulaktain: 80 Km (45 Km sunain Istmo)

Skordenadain: 12°00′00″N 71°30′00″O Coordenadas: 12°00′00″N 71°30′00″O