Ayoujiraa tü anaatükaa paala "Karouya"

Contenido eliminado Contenido añadido

En renglón

E’rajaayajatü tüü 23:55 1 Nou. 2024

FROM THE SCREEN TO THE RING TO THE PEN TO THE KING

Süchikuwa sünülia

Tü karouya münaka sünülia sutuma wayuu paala sümaiwajatu, noumain naa wawalayuuka parouja (añu), kepiashin yala sotpa'a tü luwopu mülo'usukalü, Karouyaka sünülia, sünainjeejatu aka mataain sa'in wanee rouya wattajee, sulu'upünaa tü eere süpüleeruaka ichii jouktaleo, eekaja'a juyapou piratüsü wuin. Shi'yataain wayuu türa akonchajaaka ichii, süpa'apüna saliinaka joutaleo.

Suwala'ata sünülia shia tü sinamaica sutuma alijuna, ajui'tusu sünainje tü pütchi naapala alijuna nutuma wayuu, chii wayuukai o'unushi wajiirejee chamüin karouyamuin sünain ayaata, eere nümataain: a'wanajaanchi taya siina süka maiki, yalejeejatu ajui'tuin tü pütchi sinamaica sutuma alijuna, sünainjee naapajüin tü pütchika tia natuma na wayuukana sünain nachuntuin tü kasa naya'lajeeka.

Süchiki sukuwa'ipa

O'ttusu sünainjee wane shipia surulaalü San Juan de Guillena amünakalü, no'u chi juyaakai 1591, otta süchikejee akumajaanüsü San Bartolomé nutuma chi brigadier Antonio de Arévalo, no'u chi juyakai 1774.

Cha sümaiwa chi virrey amünakai Manuel de Guirior, no'u chi juyakai 1776, müshi, tia mmakat Karouya shia wane mma joo'oka süpüla a'luwajaa. No'u chi juyaakai 1789 eejatü wane süpüleerua surulaarü «establecimiento de Sinamaica» münüsü, jutkatapü'ishi na olojushiika jime otta na eekalü ama'ana pa'a.

No'u chi ka'i 19 sünain kashikai pepüreero no'u juyakai 1790, chi virrey José Espeleta de Veire de Galdecino aluwataashi pütchi nümüin chi Rey amünakai süpüla akatajaanüin Karouya suulia tü mmakat Süchiimma, jou müsia eje'ipajiraanüin sümaa tü mmakat Marakaaya, sükajee tia, aa müshi chi aluwataakai sü'ütpüna tia, naya aluwataashi wane karalo'uta real cédula amünüsü no'u chi ka'i 13 no'u kashikai akoosto; mapan no'u chi ka'i 24 sünain akoosto o'ttunüsü sukua'ipa mmakat süka wane anülia San Bartolomé de Sinamaica münüsü. Chejee sümaiwajee tia alijunaka nakumajüin nepia sulu'u Karouya süpüla nekerotüin sulu'u noumain na wayuukana sükajee naapaweein otta aluwataweeshi saa'u Wajiiraka.

Süja'lajaapan tü juyakalü no'u siikulo XVIII shiajatü eere antüin karalo'utairua chejee Nueva Granada chamüin marakaayamüin. No'u chi ka'i 2 sünain kashikai settiempüree no'u juyakai 1822 eejatü wane kasachiki, wane ouktirawaa eejechiree Francisco Tomás Morales, naya atkaashi nümaa chi Francisco María Farías. No'u chi kashikai maatso no'u juyakai 1864 sünainmüinree kashikai nouyempüree no'u juyakai 1880 shiajatü shikiika mmakat Territorio Federal Guajira.

No'u juyakai 1901 chi alijunakai Carlos Silverio o'unushi kolompiamüin süpüla aapawaa shikii tü mmakat Wajiira, tia nulu'uwataala chi shikiikai mmakat Cipriano Castro. Karouya eje'ipajiraasü sümaa Marakaaya sünainjee (66km) karateetpünaa jee müsia sümaa Palawaipo'u sünainjee (32km). Kakatüsü suulia Sojotojooya palaa nutuma wane isashii alataka pejepünaa sünain.

Eekalü süpüla a'yatawaa

Tü na'yataaka anain na kepiashiikana sulu'u mmakat tia shia tü arüleejaaka mürülü, olojoo jime, tü ainjaaka asiipala jee müsia katto'ui süka wane wunu'u, ayulaa manteeka sünainjee tü kooko amünakat, otta tü süchiika limuuna shia wopuko eere o'unuin tü kasa nnojotka pansaain akua'ipa süpüla oikünüin icha Kolompia.

Otta müsia, naa shipiajanaka a'yataashi sünain tü ee'iyataa tü eekalü sulu'u noumain süpüla apasiijaa jee müsia süpüla oojoo shiroku tü palaaka icha uuchejee sünain Karouya. Pejechon sünain Karouya eesü waneeirua mma shiroku tü wuinka müinka saa'in Toas, San Carlos jee müsia Padilla.

Süchiki tü mmapa'akalü

Pienchishii tü mmairua eekalü sulu'u mmakat Wajira^[1], Karouya shia tü mmotsoyütka aa'in sa'akajee tü mmakat. Shiakat antünüsü anain palaajee no'u mmakai Suuria, tü nüja'apüinka shia 311 km. Piama sukua'ipa tü wüinka antaka sünainmüin Karouya, wane shia tü Süchii Limuuna otta tü wanee shia wuin chejeeka sulu'ujee Sojotojooya Palaaka.

Waapünaa sünain eeshi chi mmakai Elías Sánchez Rubio, palaajee sünain eeshi chi mmakai Parroquia Guajira otta tü Sojotojooya palaaka, wiinna eeshi chi lamuunaka Marakaaya otta uuchejee sümaa tü mmakat eeshi chi mmakai Almirante Padilla.

Mma kottusuka sulu'u Karouya

Sinamaica
Puerto Guerrero
El Barro
La Boca
El Calabozo
El Guanabano
Botoncillo
Caimare Chico
Los Robles
Los hermanitos
La pista
kaimalu
El relámpago
La salina
El dividive

Pütchi soo'omüin süchikimaajatü

↑ Actos de la legislatura provincial de Maracaibo, sancionados en 1859 y 1860

[wayuu-1] Actos de la legislatura provincial de Maracaibo, sancionados en 1859 y 1860

[1]

@@ Liinia 1: / Liinia 1: @@
+'''FROM THE SCREEN TO THE RING TO THE PEN TO THE KING'''
-{{Geo}}
-'''Karouya''' ([[alijunaiki]]: ''Sinamaica'') shia wane mma sulu'u tü mmapa'akalü [[Wajiira]], sulu'u [[Suuria]], waapünaa sünain [[Wenesueela]].<ref name=karouya>[https://books.google.co.ve/books?id=hdyiDwAAQBAJ&pg=PA179&dq=parroquia+sinamaica&hl=es-419&sa=X&ved=2ahUKEwi8t_2rw9brAhVGlVkKHU9ECnUQ6AEwBHoECAYQAg#v=onepage&q=parroquia%20sinamaica&f=false/ Indígenas, poder y mediaciones en la Guajira en la Transición de la colonia a la República]</ref> Yaletüsü shia soo'opünaa 10 msmn, palaaje sünain eeshi chi süchii limuuna otta antüsü sünainmüin Laaka Karouya.
 ==Süchikuwa sünülia==