Atpanaa
Atpanaa (alijunaiki: Conejo, liebre) Nia wanee mürüt süpüshi tü Leporidae, kepiashi mmalu'u, sulu'u maka eere atpanaapüle, kalu'uko aipirua sünainmüin po'oloo atpanaa sulu'u tü nepiakat eere jiet otta müsia toolo; chi alu'watakai so'u supüshika atpanaa nia chi toolokai, akajamüin, nia kachonka sümaa watta saalii atpanaa jieyuu
Chi atpanaakai nia wanee mürüt ajuittapüshi aipaawai müsia wattapia, eküshii sawai sünainmüin wattapia, müsia kale'oüpüna yalashi sulu'u nipia mmalu'u. Wane atpaanaa nojoishi kepishanain, müsüka sa'in wanee shi'rachon, sünain aapanüin natuma naa alojushikana atpanaa; waneeyan sunuikipüle shia shejuu müsia epettünüle sutoutta.
Ne'erapa wane alojüi, chi atpanaakai jimatüshi süpüla nojolüin ne'erüin nia. ka'inshi süpüla nnojolüin nia ataünüin. Tü makaa maima atpanaa ouktaka sulu'u karateraa; sushejain tü mmaka sukaa susaaka achirüjekaa esü süpüla sainjain maimatüwale sutuma jashichijale shia, sünain achajaa atpanaa jiet, jashichi so'u jiet nümaaka. Sunain akuwa'ipa Europeaa, tü atpaanaka erajunüsü, müin kawatirain shia so'u sukua, müsia cha Mma Mulo'usu Ameerikajatü eraajünüsü ma'in, atijashanain nia müinka na'in chi atpanaakai Bugs Bunny
Shia sa'a sukuwa'ipa Wayuu ayatemasü sa'in tü atpanaaka sünain sa'alain (alijunaiki: Wayuu mentiroso), Wayuu eere tülüin sa'u aküjaa sa'alain... Chi atpanaakai muju'lashi, tütshii, sütuma müin nia tü Wayuukalü münushi nümüin jurakusa.