Atpajawaa
Atpajawaa Wainma shikakalü wayuu sümaiwa yaa sulu'u woumain, tü kanüliakalü atpajawaain sütüma wayuu laülayuu. Wainma tü wunu'u ekünakalü achon, atpajünakalü sümaiwa, makatka: yosu, paruluwa, jasa, atuunolu, jamüche'e, shoo'o, aipia, wayamüi, ka'liiyuu, kajü, paleunsa, jupeechi, aliita, kousholu, jumu'u, koujiirü, ji'irawaai, jontoroyooi, mokochira, jaipai, yo'ule, waira, kane'wa, mashula, jaishi, otta waneeirua nnojotkalü we'raajüin. Yaapüna yaayaa shia we'raajaka kayuusü; ekünüsü shia je asünüsü shia.
Yosu; ekünüsü tü süchonkalü, jemetsü ma'i, püsiasü je jashü'üchansü, eesü eekai ishon, eesü wane müsü kasuukai saa'in, simoyo münüsü. Jamüche'e; jayajaya sünülia süchon, ekünüsü je asünüsü.
Aliita; ekünüsü tü sü'ükalü, o'lojünüsü je e'itujunusü, eesü süpüla shikünün ma'aya ne'e, otta eesü süpüla shiyüüjaanüin, sawasü. Ka'liiyuu; ekünüsü sünain iyain je ja'yuuin. Mokochira; asünüsü je ekünüsü tü süchonkalü, sünain iyain je sünain ja'yuuin. Aipia; a'lakajünüsü tü süchonkalü je achinnasü süpüla ekunaa.
Jaipai; ekünüsü je asünüsü tü süchonkalü, kachonsü juyapo'ulu, sonnaa luwopü.
Atpajawaa münüsü wane'eya makatka:[anaataa | anaatawaa suurala]
Olojoo atpanaa, irama, woosole'echi, wawaachi, iru'ui, mo'uwa; atpajaa mapa, ko'ooi, ma'leeya. Wainma tü ekünapü'ukalü paalainka. Je maa'ulu yaa nnojojüitpa ekünüin, shia eküneeka shiküin alijuna.
Müsüle'e tü kanüliakalü atpajawaa münüin.