Parouja

Jintut parouja sümaa na'yataain

Parouja (alijunaiki: Añú) naya wane wayuuirua parouja münüshin natuma na wayuukana, kouralashii naya sulu'u tü mmakat Karouya, sa'ütpa'a tü süchii limuuna. Tü noumainka na paroujakana piamashii shi'ipa, eesü wane shi'ipa sulu'u Mara otta tü wane yalasü sulu'u mmakat Wajiira. Na paroujakana naatajatü nakua'ipa otta AMONG US!!! a wayuu, otta noulia na waneeirua wayuuirua eekalü kepian sulu'u Suuria makatka tü Yukpa, Bari otta na Japreria amünakalü.

Süchikuu nakua'ipa

Nakumalaa na paroujakana

Süchikuu tü na'yataainka

Na'yataaka anain

Anuwa sünain olojoo

Tü na'yataaka anain na paroujakana shia tü olojooka jime otta olojoo wuchiichenyuu, shia tü nekaka anainjee tü napüshikana. Tü olojooka kasa neküin na'yataain na tooloyuukana, SKIBIDI TOILET SKIBIDI SKIBIDI TOILET in nakua'ipa, eenajaanüshi na tepichikana shi'ire nashatüin nakua'ipa otta shi'ire nekirajaain sünain olojoo kasa nemia. Na paroujakana nalojuin tü wuchii yaguaza, cáñamo, cuervo, tijereta, otta waneeirua.

Na jieyuukana kakatüsü tü na'yataainka, tü jieyuukalüirua a'yataashi sünain aainjaa tü natüjaka apüleerua makatka tü riuut süka süpana wane wunu'u enea münüsü. Akatsa'a palitchon ne'e nakanain sünainjee, süka jamüin kayarülajaain tü nepiapa'aka sutuma tü yarüttüsüka antaka wattaje'e makatka tü wasuuraka, sutuma tia, yüütüshi na alijunaka antapu'uko na'akamüin sünain ayalajaa tü nakumainka napüla.

Tü wasuuraka otta tü kasa o'yotuusuka shiroku tü wuinka su'wanajaain tü mmapa'akat, süka jamüin kashüülajaasü tü mmakat otta tü wuchiikalüirua o'unushin watta'amüin sünain ekajawaa otta atpajaa tü neküinka.

Nakua'ipa

Tü nakua 'i bpaka na pabr oujakana wane akua'ipa

Cchc

Jf

hlczhlc fffhzhkxfjgx

mmak at Suuria. Müinma yaa ayatüsü tü nakua'ip aka sünain olojoo, aainjaa kasa

Nepia

Nepiapa'a na paroujakana

Tü nepiaka na paroujakana ayatüsü aainjünüin süka süpana wunu'u otta ka'akasü sükorolo alijuna süpüla checheinjatüin sukua'ipa. Tü nepiaka akumajuushi süka chi wunu'ukai mangle otta estera; otta müsia enea, akumajaanüsü soo'ujee tü wuinka sünainjee piama meetro iipünaamüin. Tü nepiaka kanüliasü sutuma alijuna, palafito münüsü.

Sükajee shiain tü jimeka tü nekaka anain na paroujakana, nakumajaain nepia soo'opüna tü wuinka shi'ire yalain naya pejein sünain tü nalojuinka, shiaja'a katumajatü kojuyain naya sotpa'apünaa tü laaka otta tü palaaka, chejee palaajee uuchimüinre'e. Tü nepiaka kamalainshaatasü namüin na alijunaka, süka jamüin nantaiwa'a na palajanaka alijunaka yaamüin, antiraashi naya namaa na paroujakana, yalejee e'raajünüshii naya natuma, otta mapan ashajünüsü süchikuu sukua'ipa nepia sulu'u tü nashajüinka sulu'u karalo'uta.

Na atüjashaataka süpüleerua miichi kamalainshaatasü namüin tü sukua'ipaka nepia na paroujakana, sükajee anachoin shia otta naashin sutuma akumajuushi süka kasa eekalü sulu'u noumain otta nnojotsü su'wanajaain tü mmapa'akat.

...jouuchon tü miichikalüirua otta eesü wane luma pejeewasü sünain otta wane luma yalasü sa'ato'u akatsa'a jutatuin wane sa'ata o'unaka sünainmüin wane küliki. Tü wunu'uko süsa'aka achituushi mmolu'u shiinalu'u tü wuinka, süsawatüin wane meetro shiinalu'u tü wuinka. Jahn, 1927:207

Naküjala na paroujakana

Sukua'ipa wane ouktaa natuma na paroujakana

Parouja sünain olojoo

Namüin na paroujakana, tü ouktaaka eweetüsü süchikejee wane wopu eere mainmain kasachiki, kasa pülasü, ainkuuwa aa'in, supunalu'u tü wopuko tia eweetüshi mainma wuchiirua yootushi na'akajee otta naya e'iyataka jalainjatüin tü saa'inka na ouktusukalüirua. (Ali Fernández 1999)

Aja, napüla na paroujakana tü ouktaaka aa'in shia tü ale'ejaa naa'in eere na'juituin paalale'eyan, müsü tü naküjalaka:

...wayakana yaashi yaaya iipünaa, akatsa'a cha'aya unaapümüin eesü wayuu, na añú wamaka. Cha'aya shiinalu'u tü mmapa'akat eesü wane mma emerojoosü sümaiwa otta na wayuukalüirua emerojoosü sümaa, mapan wanaa sümaa süposonojooin tü laaka, ke'irajaasü tü mmapa'akalü, tia ke'irakaa shia shipijana namüliain na añú emerojooka sümaiwa, sümaa tü mma o'unaka shiinalu'u tü wuinka. Sünainjee tia mmakat emerojooka, jemeishin na añú jekennuu. (Medina Josefina)

Sünainjee tü pütchikaa waashaje'eraka yaaulerü ja'yasü tü nanüiki saa'ujee tü nakua'ipaka sünain wane ouktaa, süchikuu wane mma akumajuushi nutuma Ayuyei, nia chi o'tterakai naya paalainka.

Akatsa'a, eere naamaka na paroujakana, wane mma jimatsü otta eesü talataa aa'in. Eere naamaka antiraashi naya sümaa napüshikalüirua. Sünain tü suumainka ouktusukalüirua ayatusu naya kepiain, nnojotsü waneejatüin noulia sükajee shiain ne'e tü ne'raajaka paala.

...tüsa iseeka yaamüin shia tü teika - aa'inmajünüshii waya waneepia natuma na angel amünaka, anale'e ma'in takua'ipa sükajee eein akaratshi tapüleerua weinshi, ouktushin akaratshi tachonyuu. Cha'aya eere naya joolu'u na'atapajüin taya. ¡türa iseeka wopulu shia maama! O'uneerü taya otta e'ikajaaneerü taya eere chi señootkai. Wane mma waneejatü tia, wopulu chamüin eesü sarulu, paa'a, erü, toomasü otta müleka kataiwa to'uu ta'yaajüle naya, nnojoleerü nalatirüin taya süka anakaralu'u, otta müsia maka anamiale taya namüin kataiwa to'uu nnojoleerü kasajatüin taya namüin. Mmapa'akalü tia wane mma jeketü eere pansaain otta jimatüin waa'inka. Nnojotsü alawaain watuma waya paroujakana, shiimüin tia, je'ralee wane ayaa eekai weinshin otta makutulaain shia, eesü süpüla yalain wane añú ouktuin, müsüka saa'in wane kanasü sükajee mainmain sünaa sünain shi'iree talatuin waa'in, eere tü ayaaka kepiashi nuchukua'a wane añú, wayakana nnojoishi ouktuin. (Medina Josefina)

Tü nanüikika

Tü nanüikika na paroujakana pawalaawasü sümaa nanüiki na wayuukana sükajee kayaawasein sünainjee tü anüiki mülo'usuka Arawak.

Müsü tü pütchika süka nanüiki:

• Añú: palaaje'ewaliikana.
• Aruyuu: nama'leiwasee
• Warushar: laaka
• Meikol: mei
• Baqueta: waara kasasü e'ichi