Anaatawa pütchi
Anaataa pütchi (alijunaiki: Mediar con la palabra) tü sükuaipa sujutu wayuu sümaiwa, ei'taanüsü shikii natuma na laülayuukanat süpüla noulaaküinjatüin watta kai na aikeyuukana namaa na asiipüükana süpüla nakuaipainjatüin musia napütüinjatüin napüla na nachoinkana. Tü anaataaka pütchi shia eepa wane kasa alatüin sümüin tü apüshikat, eesü wane outkajawa palajana süpüla asakira sünain tü kanainjejatükat tü mojujirawaaka süpüla anainjatüin sünaatia tü pütchika. Anaataa pütchi münüsü sutuma wayuu akaa shiain sukuaipain wayuu supula yootirawaa otta nanaatüin sukuaipa wane pütchi eekai mojulu'ulüin.
Sujutu tü pütchikat[anaataa | anaatawaa suurala]
Tü pütchikat kojutusü main sutuma wayuu aka sukuaipain sünüiki wayuu sümaiwajatü kojutushantasü muleeka saapüi wane wayuu pütchi analu'ulu, ko'ujeinjatü sutuma supula kojutüinjatüin sutuma tü eirukukat. Eere kasachiki sünainje nainjala na apüshiikana, anaatünüsü sukuaipa tü pütchika supula süchajanüin tü wopü suunajatka alu'u süpüla wane ekettaja pütchi.
Sukua'ipa tü anaataaka pütchi[anaataa | anaatawaa suurala]
Waimapütsü tü anaataaka pütchi, eesü tü alatakat sümüin tü apüshijirawaakat sünainje naatkaala na aikeyuuwakana namaa na asiipüükana, eere naikalain nalaüla namaa na laülayuukanat supula yootirawaa musia ko'ujeinjatüin shia atumaa supula neerajüin tü sujutuka pütchi. Tü süpüla e'injatüin tü anajirawaaka namaa na apüshiikana, nojotsü süpüla e'injatüin wane mojujirawaa sünainje tü atkawaakat, eejeesü wane kottirawaa supüla eepa wane kasachiki mulo'u sumuin tü apüshikat. Eesü tü peipajirawaaka sünainje wanee o'utirawaa otta atkawaa sutuma tü eirukuukat.
Chi pütchipü'ükai süpüla nünaatüin tü pütchikat[anaataa | anaatawaa suurala]
Chii wane wayuu toolo atüjashi süpüleerua nünüiki süpüla anaataa pütchi, kojutushi sümüin wayuu supushua, na apüshiikana nachajain yootirawaa nama na pütchipü'ükana süpüla neikajeerüin pütchi analu'ulu namuin na neipajejanakat supula ee,in wane anaataa pütchi, ee,in wanee mannaa, walawaa süka mürülü, kakuuna otta neerü. Süka tia ee'sü tü anajirawaaka muleeka pansain sukuaipa tü pütchika otta musia tü a'apajalaakat ma'aka tü ojutaaka so'u tü kai eitanaaka paala süpüla ee'in tü walawaaka.