Apünajaa
Tü apünajaaka sutuma wayuu shia süntapa sükalia juya woumainpaa eesü talaata sümaiwa süka jouleerün attieka sainküin suumain wayuu eesü juyapü asalijaawaa waüyee, sü'ü wüirü, kalapaasü, meruuna otta musia maiki, waana, katsaalia sumaa pitshuushi. Joutsü tü attiekat , eesü emiraa sainküin wajiira sümaiwa, shia shipijaaka o'u wayuu.
Talaatüüsü wayuu juyapü aka jouleerün tü attieka süchikije tü apünajaaka waüya. Sukuaipa wayuu tü sümaiwa, eesü sain sünain sünaatüin tü apainkalüirua. Eesü awanaajawaa attie sou shiiruku kaula süpüla kaiwanain tü eküütkat musia sou paneera, suukala, roo otta pireewa.
Sujutu tü apünajaaka namuin apüshiikana.
Sünainjee tü apünajaaka sümaiwa suluu woumainpaa, weitain sukuaipa napüla na aikeyuukana süpüla nojoluinjanain naya outuin sutuma jamu, noulaaküinjatüin tü ayatawaaka juyapü süpüla nojoluinjanain shakulain naya, nojotsü sukuaipain wayuu tía shokulaaka.
Apünajaaka atüjala sulu'u sukuaipa wayuu.
Sulu'u sukuaipaka wayuu, apünajaa münüsü tü eitawaaka sujutu sumaa sukuaipa wayuu sümaiwajatü natuma naa laülayuukanat eere shiitanuin tü pütchi analuutka maaka sain tü kamaneewakat, akaliijirawaaka, kojutajirawaaka, ekirawaaka, musia tü yanamaaka. Suutna tü yanamaaka joutsü ekawaa akaa jouluin tü attiekat apunajo'u.